BIST 100 9.142,40 % 0,69
USD/TRY 32,3844 % 0,12
EUR/TRY 35,0334 % 0,05
Piyasalar
9.142,40
% 0,69
32,3844
% 0,12
35,0334
% 0,05
1,0790
% 0,02
47,74
0,09
2.229,87
% 1,60
87,00
% 1,86
En son haberlerden haberin olsun istemez misin?

Nasıl opsiyon yatırımı yapılır?

Opsiyonlar çok karmaşık bir finansal enstrüman olarak görülebilir. Bu yazı dizisinin sonunda böyle olmadığını göreceksiniz

Opsiyonlar çok karmaşık bir finansal enstrüman olarak görülebilir. Bu yazı dizisinin sonunda böyle olmadığını göreceksiniz
DR. NURİ SEVGEN* 20 07 2015, 07:59

İnsan beyni kayba karşı duyarlıdır.

Bu kayıptan korunmak için hayatımız büyük bir mücadele içerisinde geçer. Gününüzün çok iyi geçtiği, keyfinizin yerinde olduğu bir günde size; “kendinizi daha iyi hissetmeniz için ne gerekli?” diye sorulsa, isteyecekleriniz sınırlı olacaktır. Fakat gününüzü kötüye çevirecek olasılıklar sorulsa; emin olun, senaryolar sonsuz olacaktır. Çünkü insan psikolojisi riskten uzak olmak ister.

Her şey yolundayken ve işler iyi giderken kimse riskleri aklına getirmez. Ancak işlerde gerileme ortaya çıktıkça, riskler hatırlanmaya hatta olduğundan fazla büyütülmeye başlar. İlkel güdülerimiz hayat bulur ve bir anda tüketim harcamaları azaltılır, tasarruf dönemi başlar. İşte bu nedenledir ki beklenti yönetimi önceki krizlerden daha fazla ekonomi yöneticilerinin ve Merkez Bankalarının ana konusu haline gelmiştir.

İnsanoğlu kayba tahammülsüzdür. En büyük korkusu “kaybetmektir”. Bu korku ortaya çıktığı andan itibaren modern insanın yerini hayvansal güdüleri ile hareket eden insan alır. Hangimiz piyasada yanlış karar neticesinde oluşan kaybın yanında denizdeki su damlası kadar olabilecek olsa da öğle yemeğinde daha ucuz yerde yemek yiyip kendimizi cezalandırmadık? Ya da hangimiz önemli bir kayıp nedeniyle tatilimizi ya da lüks ihtiyacımızı ertelemedik?

Krizleri hatırlayalım: Hadi 1994 çok eski,  2001’i hatırlayanı bile pek kalmadı etrafımda ama eminim 2008’de başlayan küresel krizi pek çoğumuz çok net hatırlıyoruz. O günlerde günde %5’ten bile fazla düşüşlerine şahit olduğumuz dünyanın önde gelen borsalarını izlerken; hangimiz, bu düşüşleri hiç düşünmeden fırsat olarak kabullenebildi? Çoğumuz belki de bu yazıyı okuyan hiç birimiz bu cesareti gösteremedik. Çünkü ilk odaklandığımız “kaybetme korkusu” idi. Yapılacak yanlış bir yatırım ile tüm birikimlerimizi de yitirme olasılığı bizi bu tür bir krizi fırsat olarak görmekten alı koydu.

Kaybetme korkusu; sigorta bilincinin, modern dünyada gelişmesine neden olan güdüdür. Evimizi, arabamızı, eşyamızı, hatta olası işsiz kalma riskine karşı maaşımızı bile sigortalayarak en büyük korkumuzu bertaraf ederiz. Ancak malımızı, mülkümüzü hatta canımızı sigortalarken finansal yatırımlarımızı neden sigortalamayız? Oysa dünyada türev enstrümanların bence şahı olan opsiyonların asıl kullanım amacı bu sigorta kavramıdır. O kriz anlarında portföyümüz sigortalanmış olsa içimizdeki hayvan mı uyanırdı, yoksa krizi fırsat olarak mı görürdük?

Opsiyon deyince keyfiniz kaçmasın. Anlaşılmasının zor olduğu efsanesine kulak asmayın. Aslında çok basit bir temele dayanıyor ve biz bunu hayatımızın her riskli alanında yıllardır kullanıyoruz. Şöyle ki; arabamızı olası tüm risklere karşı toplam bedelinin %2-3’ü karşılığında sigorta yapmıyor muyuz? Bu sigorta bedeli karşılığında (kasko) aracın her türlü hasarına karşı bir güvence satın almıyor muyuz? İşte opsiyonlarla yapılan da aynen bu. Opsiyonlar, portföyünüzdeki finansal varlığın ya da emtianın belirli bir portföyünüzde zarar oluşturmaması için yapılan sigorta anlaşmalarıdır. Boş verin siz afilli tanımlamaları. Opsiyon en temelde bir sigorta enstrümanıdır.

Tabii ki opsiyonlar sadece sigorta amacıyla kullanılmaz. Opsiyon derya gibidir. Finansal mühendisliğin en eğlenceli objesidir. Ancak temelde sigorta yaptıran (opsiyon alan)  tarafın bir hakkı olduğundan ve tüm riski yatırdığı sigorta bedeli (opsiyonu yapmak için yatırdığı bakiye - opsiyon primi) olduğundan; opsiyonlar, riski limitlemek için mükemmel enstrümanlardır.

Daha basit anlatmak gerekirse; opsiyonlar, bir yatırım yaparken maksimum zararı bilmek isteyenlerin enstrümanıdır.  Örneğin endeksin yükseleceğini varsayarak belirsizliğin çok yüksek olduğu bugünlerde pozisyon aldığınızda çıkabilecek beklenmedik bir olumsuzlukta edeceğiniz zararı baştan kesin olarak bilmeniz mümkün. Diğer taraftan bu olumsuz beklenti  gerçekleşmezse, opsiyon alarak katlandığınız maliyetiniz tıpkı arabanız ya da evinizin sigorta bedeli gibi düşünülmelidir. Unutmayın ki hiç birimiz, arabamızı, evimizi sigorta yaptırdığımızda ve bu varlıklarımızda bir hasar olmadığı durumda ödediğimiz sigorta bedelini almak için evi arabayı yakmıyoruz. O zaman finansal portföyümüzü neden sigorta etmek zor geliyor?

2005 yılında VOB açıldığında neredeyse tüm Türkiye’yi gezerek vadeli işlem kontratlarını anlattım. O dönemde bana “boşuna uğraşıyorsunuz” diyerek Vadeli İşlem Piyasalarının gelişmeyeceği konusunda ısrar edenler bugün en sıkı şekilde VİOP’da vadeli kontrat trade ediyor, sistem geliştiriyorlar. Yarın opsiyonlarda da bu olacak. Peki siz hazır mısınız?

Sizleri modern çağın en önemli finansal enstrümanı ile tanıştıracağım. Bu yazı serisi ile bilinmezi bilinir kılacak, kafanızdaki soru işaretlerini yok edeceğim. Hem de gerçek fiyatlı örneklerle

Sonraki yazıda görüşmek üzere...

------

*Yatırım Finansman Menkul Değerler A.Ş, İşlem Aracılığı Müdürü

Yukarı

Business HT×