Kredi kartı borcumuz, dış mihrakların, paralel yapıların veya amacı ve maksadı belli bazı odakların işi değil. Kartı biz kullanıyoruz, harcamayı biz yapıyoruz! Borcun tamamını ödemekte güçlük çektiğimiz için sadece minimum ödemeyi yapan da, gelecek ay her şeyin düzeleceğini ve bir şekilde borcun kendi kendini ödeyeceğini sanan da yine biziz! O yazıyı okumayanlar için özet geçeyim. Kendimizi bilmiyoruz, zayıf iradeliyiz ve hafızamız hiç de iyi değil. Bu sebeplerle kart borçlarımızı idare etmekte güçlük çekiyoruz. Peki, bu durumu nasıl değiştirebiliriz? Adeta faiz lobisinin temsilcisi gibi davranan bedenimizi ve zihnimizi nasıl terbiye ederiz?
Finansal okur-yazarlığınızı arttırın!
Vanessa Perry ve Marlene Morris gibi uzmanlar, biraz finans eğitiminin faydalı olabileceğini düşünüyor. Bileşik faiz nedir, nasıl hesaplanır? Bankalar kredi ödeme planınızı nasıl hazırlıyor? Aylardır kredi borcu ödemenize rağmen borcunuz neden bir türlü azalmıyor? Kredi kartı borcunuzun tamamını ödemediğinizde, bu size ne kadar ek yük getiriyor? Bunları biliyor musunuz? Bilmiyorsanız, öğrenmeniz gerekiyor. Öyleyse, kredi kartı harcamalarımızı kontrol altına almak ve daha akılcı finansal kararlar alabilmek için hemen ilk iş olarak finansal okuryazarlığımızı arttırarak işe başlayabiliriz.
Ne var ki, finansal okur-yazarlık tek başına yeterli olmuyor. Bu konuları çok iyi bilen finansçılar bile bir AVM'ye gittiklerinde, hiç hesapta yokken sonradan pişman olacakları büyük bir harcama yapıp çıkabiliyorlar. Bu sebeple, finansal okur-yazarlığı, başka önlemlerle desteklememiz gerekiyor.
Tek bir kredi kartı kullanın
Beş farklı kredi kartınız varsa, hem harcamalarınızı hem de borçlarınızı takip etmeniz güçleşecektir. Bu bizim gibi zayıf hafızalı insanlar için iyi bir seçim değil. Kendini bilmez ve zayıf iradeli insanlar olduğumuzu da unutmayın. Birden fazla kredi kartınız varsa, bir kartın borcunu diğer karttan nakit avans çekerek ödemeye meyledebilirsiniz. Tek bir kredi kartınız olduğunda, böyle akıl dışı hareketler yapmayı düşünemezsiniz.
Alışveriş kararını AVM'de değil, evde verin!
Alışveriş yapmanın iki adımı var. Birinci adım, seçim yapmak; ikinci adım ise parayı ödeyip seçtiğimiz şeyi almak. Çoğu zaman bu iki adımı hemen peş peşe atıyoruz. Ancak, bundan vazgeçebiliriz. Alışveriş kararlarını AVM’de değil, evde vermenizde fayda var. Ava giderken avlanmanın âlemi yok!
Kredi kartınızı evde bırakın
İsterseniz, daha radikal bir önlem alıp, gezmek için AVM’ye giderken kredi kartınızı evde bırakabilirsiniz. Böylece, vitrinlerin, satıcıların ve ürünlerin büyüsüne kapılıp gereksiz bir harcama yapmanın önüne geçebilirsiniz. Ancak ne alacağınızdan kesinlikle emin olduğunuzda, kredi kartınızı alıp sadece ve sadece o ürünü almak üzere tekrar AVM'ye gidebilirsiniz.
Kredi kartınızı dondurun!
Hepimiz biliyoruz ki insanın kendini kontrol etmesi çok zor bir iş. Kredi kartını evde bırakan birinin, evde online alışveriş yapmasını engelleyecek bir şey yok. Bu sebeple, Jeff Wise gibi bazı yazarlar, gemileri yakmamızı öneriyor. Mesela, diyorlar ki, kredi kartınızı bir bardak suya koyup buzluğa atın ve dondurun. Böylece, kartı kullanmak için çözülmesini beklemeniz gerekeceğinden, satın alma kararınızın mantıklı olup olmadığını değerlendirmek için biraz daha vaktiniz olur.
İçinizde, donmuş kartı mikrodalga fırında çözerim diye düşünenler olabilir. Ama Dan Ariely, bunu yapınca kartın bozulacağını söylüyor. İsterseniz deneyin! Tabii eğer donmuş kartın üzerindeki bilgileri okuyup online alışveriş yapabileceğinizden korkuyorsanız, o zaman kartınızı şeffaf olmayan bir sıvının içinde veya fıstık ezmesine batırdıktan sonra dondurabilirsiniz!
Kendinize limitler koyun!
Dan Ariely, kendimize belirli harcama limitleri koyup, bu limitler çerçevesinde hareket etmeye çalışmamızın da faydalı olabileceğini söylüyor. Tabii bu yöntemin işleyebilmesi için, sizi kontrol edecek ikinci bir kişiye ihtiyacınız olabilir. İsterseniz eşinize veya bir arkadaşınıza bu görevi verebilirsiniz. Ya da daha güzeli, kredi kartı limitinizi azaltın. Böylece belirli bir miktarın üstünde kredi kartı harcaması yapmanız imkânsızlaşır.
Hafızanıza güvenmeyin
Kredi kartı harcamalarını takip etmenin oldukça güç bir iş olduğunu söylemiştim. Harcamaları kontrol altına almanın bir yolu da zayıf hafızamıza destek olacak bazı önlemler almak. Tek bir kredi kartına sahip olmak kesinlikle faydalı olacaktır. Ama tek bir kredi kartınız olsa bile ek önlemler almayı deneyebilirsiniz. Mesela, büyük bir harcama yapmadan önce, aylık gelir ve giderlerinizi bir kâğıda yazıp, yeni bir borç yükünün altına girmenin ne kadar mantıklı olduğunu dikkatlice değerlendirmemiz oldukça faydalı olabilir. Ayrıca, cep telefonunuza bir kişisel finans uygulaması indirip, tüm harcamalarınızı ve borçlarınızı oradan takip edebilirsiniz. Burada dikkat etmeniz gereken şey şu: Her alışverişinizden önce, o ay yaptığınız toplam harcamayı ve toplam borçluluk durumunuzu kontrol etmeniz gerekiyor. Yoksa, hafızanız sizi elbet yanıltacaktır.
Bankanızdan gelen her teklifi kabul etmeyin!
Reklamlarda sık sık şu veyahut bu bankanın bizim için çalıştığını, bize hizmet vermek için can attığını falan duyuyoruz. Tabii biz Adam Smith'ten beri bunun doğru olmadığını biliyoruz: Sofradaki ekmeği, et yemeğini ve birayı; kasabın, biracının ya da fırıncının yardımseverliği sayesinde değil, onların kendi çıkarları peşinde koşması sayesinde elde ediyoruz. Sonuçta bankalar da para kazanmak için çalışıyorlar. Üstelik bankalar, bizim kendini bilmez varlıklar olduğumuzu da gayet iyi biliyorlar. Bu sebeple, bize aşırı cazip tekliflerle geliyorlar. Bankanızdan gelen cazip, kaçmayacak, inanılmaz, şok, çılgın ve çıldırtan teklifleri kabul etmeden önce dikkatlice düşünmenizde fayda var. Bu tekliflerin, sadece her ay hesaba yansıyan borcun tamamını ödeyebilecek biri için cazip teklifler olduğunu unutmayın. Pek çoğumuz bunu yapamıyoruz. Borcun tamamını ödemeyi geciktirdiğimizde ise müşteri temsilcisinin açıklamasını dinlerken çok uzak bir olasılık gibi görünen yüksek faizler işlemeye başlıyor. Borcumuz büyümeye ve idare edilemez hale gelmeye başlıyor…
Doğru bilgi; sağlam irade; güçlü hafıza. Bunların hiçbirine sahip değiliz. Bu sebeple, kredi kartı kullanırken, biraz daha dikkatli olmamızda ve kendimizi kontrol etmemizde fayda var. Benden söylemesi.
Kaynaklar:
- Ariely, D. (2010). Akıldışı ama Öngörülebilir. Optimist.
- Perry, V. G. & Morris, M. D. (2005). Who is in control? The role of self-perception, knowledge, and income in explaining consumer financial behavior. The Free Library (Aralık, 22), http://goo.gl/7Njc3z
- Prelec, D. & Simester, D. (2001). Always Leave Home Without It: A Further Investigation of the Credit-Card Effect on Willingness to Pay. Marketing Letters, 12 (1), 5–12.
- Wise, J. 2010. 7 Essential Steps to Mastering Temptation. http://goo.gl/DP3sdr
