BIST 100 9.079,97 % 3,10
USD/TRY 32,3654 % 0,07
EUR/TRY 35,1092 % 0,26
Piyasalar
9.079,97
% 3,10
32,3654
% 0,07
35,1092
% 0,26
1,0791
% 0,03
47,65
-0,28
2.229,87
% 1,60
87,00
% 1,86
En son haberlerden haberin olsun istemez misin?

Hubble 25 yaşında

Büyük teleskobun çeyrek asırlık varlığını kutlamak için gerçekleştirdiği önemli keşiflerinden birkaçını sizin için sıraladık

"Evrendeki gözümüz" Hubbele 25 yaşında
TUNAY CANSIN ERKOL 24 04 2015, 09:37

Hubble Uzay teleskobu (HUT), NASA’nın en başarılı ve uzun süreli bilimsel görevi. Dünyaya şimdiye kadar yüzbinlerce resim ulaştıran teleskop, astronominin birçok gizemine ışık tuttu. İncelemeleri evrenin yaşı, karanlık enerjinin varlığını ve kara delikler gibi birçok keşifde yardımcı oldu.

Dünya yörüngesine teleskop gönderme fikri ilk olarak 1923’de roket bilimcisi Hermann Oberth tarfından sunuldu. Ama bu fikir ancak 70’li yılların sonlarına doğru  şekil aldı ve Hubble teleskobunun yapımı 1985 yılında tamamlandı.

Adını diğer galaksilerin varlığını kanıtlayan ve evrenin genişlediğini keşfeden ünlü astonom Edwin Powell Hubble’dan alan teleskop, 24 nisan 1990’da uzaya mekikle fırlatıldıktan sonra 25 nisan 1990’da dünya yörüngesine yerleştirildi.

BULANIK BİR BAŞLANGIÇ

Fakat aynı senenin haziran ayında Hubble’un çektiği resimlerin ana aynasındaki bir hasar (küresel görüntü bozulması) yüzünden bulanık oldukları saptandı. Aynaların hasarını düzeltmek üzere 1993 yılında ilk Hubble servis görevi düzenlendi ve astronotlar bu sorunu giderdi. Mekik astronotları Hubble’ı 1993’den 2009’a kadar üzerinde gelişmeler ve onarımlar yapmak için toplamda 5 kere ziyaret etti. 

Büyük teleskobun çeyrek hasırlık varlığını kutlamak için, gerçekleştirdiği önemli keşiflerinden birkaçını sizin için sıraladık. 

İŞTE EN ÖNEMLİ KEŞİFLER 

- Karanlık madde

Karanlık madde, ışık yaymadığı için görünmez olan ama varlığı yerçekimi sayesinde keşfedilen varsayımsal madde. Karanlık madde evrenin yüzde 23’ünü kapsıyor. 2007’de bilim adamları Hubble sayesinde karanlık maddenin yerçekiminin uzak galaksilerden gelen ışığı çarpıttığını görünce, bu maddenin evrenin hangi bölgelerini kapladığını gösteren 3 boyutlu bir harita çizmeyi başardı. Karanlık maddenin haritasını çıkarmak aynı bir şehrin sadece sokak ışıklarını gösteren gece haritasını çıkarmak gibi birşey. Harita gezegenleri, galaksileri ve yıldızları gösteriyor ama bunlar evrenin toplam kütlesinin sadece altıda birini oluşturuyor. Geriye kalanlar ise görünmez karanlık madde.

 - Pluto'nun ayları Nix ve Hydra

Cüce gezegenin tam 5 ayı var ve bunların ikisi – Nix ve Hydra –2005’de Hubble tarafından keşfedildi. Bu küçük uyduların Pluto’nun 1978’de keşfedilen dev üçüncü ayı Charon’u da oluşturan dev çarpışmadan meydana geldiği inanılıyor.  

- Evrenin yaşı ve karanlık enerji

Evrenin büyüme oranını belirleyen Hubble, kainatın ne zaman oluştuğuna dair olan gizemi keşfetmeye yardım etti. Hubble’dan önce, bu konu hakkında hiçbir bilgi yokken teleskop sayesinde evrenin yaklaşık 13.75 milyar yıl önce oluştuğu belirlendi. Bunun yanı sıra, kainatın büyüme oranının sanılanın aksine yavaşlamadığı, tam tersine hızlandığı keşfedildi. Bunun nedeni ise evrenin yüzde 74’ünü oluşturduğu düşünülen "karanlık enerji" olarak adlandıran ve hakkında pek fazla şey bilinmeyen bir enerjidir.

- Evrende yaşam olasılığı

Orion Nebula gibi yıldız yaratan bölgeleri inceleyen Hubble, gaz ve tozdan oluşan protogezegensel disklerin birçok genç yıldızın etrafında yaygın olduğunu gösterdi. Bu, evrende hayat olduğu fikrini güçlendiriyor. 2008’de Hubble ilk kez güneş sistemimizin dışında bir gezegende organik madde keşfetti. Güneş sistemimiz dışındaki gezegen HD 189733b2'nin atmosferinde metan gazı bulundu. Metan, hayat oluşumunda gerekli olan kimyasal etkileşimlerde büyük bir rol oynuyor. Bu, güneş sistemimizin dışında da hayat olduğunu gösteren önemli bir işaret.

- Gama Işını patlamaları

Gama ışınımı, atom altı parçacıkların etkileşiminden kaynaklanan, belirli bir titreşim sayısına sahip elektromıknatıssal ışınımdır. Güneşimizin 10 milyar yıllık hayatında yaymadığı kadar enerjiyi sadece birkaç saniyede salan gama ışını patlamaları evrenin bilinen en güçlü patlamaları. Bu patlamaların nedeni uzun yıllar boyunca bir gizemdi. Ama Hubble, bu patlamaların aktif olarak yıldız yaratan ve helyumdan ağır elementlerin az olduğu galaksilerde kaynaklandığı keşfine yardımcı oldu. 

- Jüpiter ve kuyruklu yıldız çarpışması

Hubble, kuruklu yıldız Shoemaker-Levy 9’un Jüpiter’le göz alıcı bir şekilde 1994’de çarpışmasını görüntüledi. Dev gezegenin yer çekimi kuyruklu yıldızı parçalara bölerek 21 görünür çarpışma yarattı. Büyük çarpışma jüpiter bulutlarının 3,000 km üstüne çıkan ateş topunun yanı sıra, neredeyse dünya büyüklüğünde (12,000 km) bir siyah nokta oluşturdu. Hubble'n gözlemleri aynı zamanda Jüpiter atmosferi hakkında da bilgi sahibi olmamızı sağladı.

- Süper kütleli kara deliklerin varlığı

Hubble’un en önemli buluşlarından biri de süper kütleli kara deliklerin merkezi yıdızla kaplı muhtemelen bütün galaksilerde gizlendiğidir. Hubble, merkezi kara deliklerin boyutuyla galaksilerin boyutunun uyum içinde geliştiğini gösterdi ve 2014’de bilim adamları, bilinen en küçük galaksilerden birinde devasal bir kara deliğin gizlendiğini keşfetti. Bu, diğer kompakt galaksilerde de kara delik olabileceğini gösteriyor. Bu cüce galaksinin çapı bizimkinin 500’de 1’i büyüklüğünde ama buna rağmen galakside 140 milyon yıldız bulunuyor. 

Dünya'dan 20 bin ışık yılı uzaklıktaki Karina Takımyıldızı'ndaki yıldızlar

Hubble hakkında bilimsel buluşları dışında en etkileyici şey ise ne kadar dayanıklı olduğudur. Seneler boyunca 5 görevle hem ihtiyaç duyduğu onarımlar karşılandı, hem de her seferinde yeni nitelik sağlayan geliştirmeler yerleştirildi. Uzay teleskobunun geleceğine gelirsek, en az 2020 yılına kadar işlem görmeye devam edeceği öngörülüyor.

Yukarı

Business HT×