Gelişenlerde yanlış giden ne?

Zorlu geçen 2015'in ilk yarısının ardından, gelişen piyasa ekonomileri için ikinci yarı yıl daha sert geçeceğe benziyor. 

Gelişen ülke piyasaları ne durumda?

Gelişen piyasaların başı dertte. Emtia, hisseler ve para birimleri değer kaybediyor. Malezya ringgiti ve Güney Afrika randı gibi bazı para birimleri dolar karşısında zamanın en düşük seviyelerini test ediyor.

Problemi tetikleyen ne?

Kısa vadede düşünecek olursak, Çin'in para birimi yuan devalüasyonu.

Bazı analistlere göre, Çin Merkez Bankası'nın döviz kuru politikasını değiştirme kararı piyasanın liberalleşmesi için atılan önemli bir adımdı. Fakat diğerleri, Merkez Bankası'nın devalüasyon kararının arkasında yatan neden, yavaşlayan büyüme ve deflayona neden olacak baskılara karşı yuanın değeri düşürerek önlem almaktı.

Neden ne olursa olsun, küresel satış dalgasının yaşandığı bu dönemde, piyasaların Çin üzerine korkuları artıyor. Küresel piyasasının en önemli motorlarında bir yavaşlama olması korkulandan daha kötü. 

Gelişen piyasalardaki problemler yeni değil. Gelişen piyasalardaki hisseler, para birimleri gibi bu sene yüzde 10'dan fazla değer kaybetti. 

Uzun vadede problem ne?

İki şey; ürettikleri ve ihraç ettikleri emtiaların fiyatlarının düşmesi ve ABD faiz artırımı beklentisi. Bu iki faktör 2015 yılı boyunca etkili oldu. Bu yüzden gelişen piyasalardaki negatif algı, yuan devalüasyonundan çok önce vardı. 

Bu faktörler tüm gelişen piyasaları mı etkiliyor?

Alında hayır. Rusya, Güney Afrika, Şili ve Kolombiya gibi ülkeler emtialara daha bağlı. Düşen emtia fiyatları, ithalat masrafının düşmesiyle bazı gelişen ülkeler için avantajlı. Hindistan ve Polonya, Macaristan gibi orta Avrupa ülkelerine Çin'in etkisi limitli. Türkiye, Brezilya ve Rusya gibi ülkelerde politik riskler de mevcut.

Gelişen piyasa ülkeleri ne yapabilir?

Çin yuan devalüasyonunun bir sonucu; ihracat için yarışın artması. Bir diğer ülkenin kendi ihracatçılarına yardım için döviz kuru politikasında değişiklik yapması kur savaşlarını başlatır. Kazakistan ve Vietnam'ın merkez bankaları geçen hafta kur bandını genişlettiklerini duyurdu. Analistler bir sonraki adımın Nijerya'dan geleceğini düşünüyor. 

Bunun dışında, uzun vadede, daha çok yatırımcı çekmek için ekonomik yapılarında reform yapabilirler. Kısa vadede yapacak pek birşey yok. Fed'in Eylül ayında faiz artırımına gitmemesi gelişen piyasalar için iyi haber olacaksa da bu sadece kaçınılmaz olanın ertelenmesi gibi birşey.

Başka problemler var mı?

İki tane. Birincisi; borç. Dolar boğalarının bu sene yükselmesiyle, gelişen ülkelerin dolar bazlı borçlarını ödemesi zorlaştı. Uluslararası Ödemeler Bankasına göre, gelişen piyasalardaki toplam borç beş yıl içinde 4,5 trilyon dolara ulaştı. Fed'in faiz artırımıysa doların daha da güçlenmesiyle borçların daha da birikmesi anlamına geliyor.

İkincisi; Sermaye çıkışı. Son 13 ayda sermaye çıkısı iki katına çıkarak 1 trilyon dolara ulaştı. Analistler sermaye çıkısında bir sakinleşme beklemiyor.

Gelişen ülke para birimleri, emtialar, hisseler hepsi düşüyor. Tahviller ne durumda?

Artan borca rağmen, kötü gidişattan kurtuldular. Dolar cinsinden borçlanan bazı şirketlerin gelirleri de dolar cinsinden olmasıyla para birimindeki değer kaybını nötralize edebildiler. 

Pictet Asset Management başkanı Simon Lue-Fong, "Yeterli likidite yok, bu yüzden para birimlerindeki satış dalgasının diğer varlıklara sıçraması katliama neden olabilir" dedi. 

Ufukta ne var?

Eylül. Tüm bu işlemler zayıf bir piyasada yapılıyor. Önemli soru, tatil bittiğinde piyasasının nasıl cevap vereceği. Burda büyün gözler ABD verilerine ve Fed'in faiz artırımını nasıl etkileyeceğine çevrilecek. 

Bir diğeri ise Çin. Analistler yuanda daha fazla değer kaybı yaşanacağını ön görüyor. Ne kadar hızlı ve sert düşeceği, gelişen piyasaların nasıl mücadele edeceğini de belirleyecek.