FT
06 04 2015, 13:08 Güncelleme: 13:12
İran ve ABD hükümetlerinin geçen hafta varılan uzlaşma için ülkelerinden destek ararken kullandıkları dil, hala Haziran’dan önce halledilmesi gereken pek çok teknik ve politik fikir ayrılıklarının olduğunu gözler önüne seriyor.
Her iki taraf da anlaşmaya şüpheyle yaklaşan muhalefeti, anlaşmanın iyi bir anlaşma olduğuna ve ülke çıkarlarına uygun olduğuna dair ikna etmeye uğraşıyor. Ancak bunu yaparken vurgulanan noktalar nükleer araştırmaların hangi düzeyde denetleneceği ve yaptırımların ne zaman kalkacağıyla ilgili noktaların hala netleştirilmediğini gösteriyor. Her ne kadar anlaşmanın özüne değil de uygulanışına dair olsa da, öne çıkarılan noktalardaki farklılıklar ikna sürecini de zorlaştırıyor. İşte Washington ve Tahran yapılan açıklamalarda birbirinden farklı bazı noktalar:
Varılan uzlaşmanın detaylarını içeren altı sayfalık belgenin gizli tutuluyor olması, tarafların kendi açıklamalarını yapmalarına sebep oldu. Önce ABD dört sayfalık bir bilgi belgesi yayınladı. Buna kızan İran’lılar da hem ayrı bir açıklama yayınlayarak anlaşmayla ilgili bilgi verdiler.
Batılı diplomatlar İran’ın anlaşma süresinde gelişmiş santrifüjler üzerinden araştırmalarına devam ederek, anlaşmanın bitmesiyle önemli bir nükleer altyapı kurmasından endişeleniyor.
ABD’den yapılan açıklamaya göre, İran’ın yalnızca “limitli” santrifüj araştırma izni olacak. Ancak İran’dan yapılan açılmadan ülkenin dört gelişmiş santrifüjler modeli için “gelişmiş makineler üzerine araştırma ve geliştirme faaliyetlerine devam edeceği ve başlangıç ve tamamlama safhalarını sürdüreceği” söylendi.
Cumartesi günü Fransa tarafından yayınlanan başka bir bilgi belgesi ise İran’ın nükleer aktiviteleriyle ilgili biraz daha detaylı bilgi veriyor. Buna göre, kısıtlamaların detayları hala görüşülüyor.
- Zenginleştirilmiş uranyumun stoku
ABD belgesine göre, anlaşmayla beraber İran şu anki 10 tonluk zenginleştirilmiş uranyum stokunu 300 kilograma düşürecek. Ancak İran açıklamasında stokun kısılmasına dair hiçbir ibare yer almıyor ve sadece “sanayi üretimine” devam edeceğini söylüyor.
ABD yatırımlarda herhangi bir gevşemenin “aşamalı” olacağını söylerken, İran yaptırımların kalkmasının ilk hareketlerden biri olacağını iddia ediyor. Ancak İranlı yetkilerin açıklamalarında da yaptırımların imza atıldığında değil sonuç anlaşması uygulanmaya başlandığında gevşetileceği belirtiliyor.
