BIST 100 9.142,00 % 0,68
USD/TRY 32,3878 % 0,13
EUR/TRY 35,0425 % 0,07
Piyasalar
9.140,62
% 0,67
32,3878
% 0,13
35,0425
% 0,07
1,0794
% 0,05
47,74
0,09
2.229,87
% 1,60
87,00
% 1,86
En son haberlerden haberin olsun istemez misin?

Para politikacılarının hataları

Günümüzde karşılaştığımız ekonomik sorunlara verilen cevapların yetersiz kalmasının nedenleri Büyük Buhran'dan beri tekrar eden yanlış para politikaları

Krizlerin sebebi yanlış para politkaları
BRADFORD DELONG – PROJECT SYNDİCATE 02 04 2015, 15:25

Amerikan ekonomist Barry Eichengreen’in geçtiğimiz 100 yılın en büyük 2 ekonomik krizinin analizini yaptığı Hall of Mirror kitabının ana fikri çok basit: Fikirler önemlidir. Bu büyük iki ekonomik krizin birincisi Büyük Buhran ve diğeri de hala devam etmekte olan Büyük Resesyon.

Eichengreen’in kitabı bence Avrupa ve ABD’deki politika yapıcıların ekonomik krize neden baştan savma ve yarım kalmış politikalarla cevap verdiğini açıklayan en iyi kitaplardan bir tanesi. Eichengreen’e göre Büyük Buhran ve Büyük Resesyon arasında bir bağ var. Günümüzde karşılaştığımız ekonomik sorunlara verilen cevapların yetersiz kalmasının nedenleri Milton Friedman’ın takipçilerinin Keynes ve Minsky takipçilerine karşı kazandığı fikir zaferine kadar uzanıyor.

1963 yılında yayımlanan ve Milton Friedman ile Anna Jacobson Schwartz tarafından kaleme alınan ABD’nin Parasal Geçmişi isimli kitap Büyük Buhran’ın tamamen Fed’in para bazını genişleterek ekonomik büyümeyi istikrarlı bir çizgide tutamama başarısızlığından dolayı kaynaklandığını söylüyor. Kitabın argümanına göre para arzında bir düşüş olmasaydı Büyük Buhran da olmazdı.

Bu yorum bir yere kadar mantıklı ama kritik bir varsayıma dayanıyor. Friedman ve Schwartz’ın reçetesi, faiz oranları ve “para ivmesi” (paranın el değiştirme hızı) birbirinden bağımsız olsaydı işe yarardı.

Fakat olması daha muhtemel şey o dönemde para bazını genişletmek için gerçekleştirilecek faiz indiriminin para ivmesinde yavaşlamaya neden olmasından dolayı önerilen çareyi boşa çıkaracağıydı. Bu durumda Büyük Buhran’ı sonlandırmak hem John Maynard Keynes tarafından çağrısı yapılan mali genişlemeyi hem de Hyman Minsky tarafından çağrısı yapılan destekleyici kredi pazarı politikalarını gerektirirdi.

Büyük Buhran’ı sonlandırabilmek için hangi önlemlerin gerektiğine dair tartışmalar eldeki kanıtlara göz atmak gibi basit olmalıydı. Ekonomik olarak zor durumlarda faiz oranları Friedman’ın savunduğu gibi para ivmesi üzerinde az bir etkiye mi sahipti? Keynes likidite tuzağı konseptini öne sürerken haklımıydı? Bir ekonomideki para miktarı Friedman’ın savunduğu gibi toplam harcamanın göstergesi mi yoksa Minsky’nin savunduğu gibi kredi kanallarının düzgün işlemesi daha önemli bir faktör mü?

Bu sorular tartışılabilir. Fakat 1970’li yıllarda bile Friedman’ın argümanını destekleyecek yeterli kanıt bulunmuyordu. Ve tabii ki Friedman’ın yazdığı reçetenin Büyük Resesyon’a bir ilaç olmadığı gerçeği görmezden gelinemezken, Büyük Buhran’a ilaç olacağı varsayımlarının da boşa çıkacağı görüşünü de ortaya çıkarıyor.

Friedman’ın Büyük Resesyon başlangıcında fikirlerinin ortamı domine etmesi, bu fikirleri destekleyen kanıtların çok az olmasından ziyade ekonominin genellikle siyaset tarafından etkilenmesiyle alakalı. Bu durumda siyasetçiler Friedman’ın ötesine geçerek Keynes ve Minsky politikaları üzerinden Büyük Resesyon’un yarattığı problemleri ele almayı reddettiler.

Para politikası reçetesinin yetersiz olduğunu itiraf etmek ana akım ekonomistlerin günümüzdeki neo-liberal dalgaların tersine yüzmesini gerektirirdi. Aynı zamanda bu durum Büyük Buhran’ın nedenlerinin yalnızca para arzını doğru dürüst idare edememenin teknokratik başarısızlığından çok daha derinlere indiğini itiraf etmeyi de gerektirdi. Ve bunu yapmak sosyal demokrasinin faydalarını duyurmaya eşit olduğu gibi, bazı dönemlerde piyasanın çökmesinin hükümetin verimsizliğinden daha tehlikeli olabileceğini de kabul etmek olurdu.

Sonuç olarak elde kanıtlara değil de yeteri kadar test edilmemiş fikirlere dayanan ekonomi politikaları var. Bizler ise bu entelektüel başarısızlığın bedelini hala ödemeye devam ediyoruz.  

Yukarı

Business HT×