02 01 2017, 17:15 Güncelleme: 17:20
Teknolojinin kalbinin attığı Silikon Vadisi, okyanus ötesinden çıkardığı yeni fikirlerle alışılmış kalıpları yıkmaya devam ediyor. Seyahat, konaklama ve ulaşım alışkanlarımızı tümüyle değiştiren Uber ve Airbnb, bu durumun son örnekleri.
Airbnb uygun fiyata günlük ev kiralama imkânı sunarken, Uber, istediğiniz tipte aracı cebinizdeki telefon aracılığıyla kapınıza kadar getiriyor. Ancak ikisi de 2008 sonrası kurulan şirketlerin bu kadar kısa sürede dünyaya yayılması sanılanın aksine pürüzsüz bir süreç olmadı.
Haksız rekabet yaratmaları, çalışan hakları, vergi tartışmaları ve güvenlik sorunları bu iki şirkete farklı ülkelerde sıklıkla yöneltilen eleştiriler arasında. Teknoloji uzmanı Michael Drobac, Financial Times'a yaptığı açıklamada Uber ve Airbnb gibi firmaların göz ardı edilemeyecek kadar büyük ve güçlü olduklarını söylüyor.
UBER: KOLAYLIK MI? KORSAN MI?
Türkiye'de Emniyet Müdürlüğü'nün "korsan taşımacılık" yaptıkları gerekçesiyle hem Uber'e hem yolculara ceza keseceğini açıklamasının ardından, Maliye Bakanlığı da merkezi ABD'de olan şirketin "vergi kaybı" yarattığını gerekçe göstererek sıkı denetime başlamıştı. Uber'den yapılan açıklamada ise vergi vererek çalışıldığı ve şirketin gerekli belgelere sahip olduğu belirtiliyordu.
Uber, işlerinin ellerinden alındığını savunan taksiciler tarafından defalarca protesto edildi. Almanya, Portekiz ve İspanya'daki bazı mahkemelerden Uber için "yasa dışı" kararı çıkarken, Fransa'daki protestolar nedeniyle Uber'in Fransız CEO'su gözaltına alınmıştı.
Uber'in en büyük ikinci piyasası Fransa'da mahkeme, "haksız ticari uygulamalar" ve "yasa dışı taşımacılık" suçlamalarıyla şirkete 850 bin euro ceza kesti.
68 milyar dolarlık şirket hakkında ABD ve İngiltere'de açılan davalar ise genellikle çalışan hakları kapsamında oluyor. Şoförlerinin kadrolu bir çalışan mı yoksa bir taşeron mu olduğu tartışmaları devam ederken Uber, nisan ayında California ve Massachusetts'te çalışan sürücülerine 100 milyon dolar ceza ödemeyi kabul etti. Firmanın, federal mahkemelerde 70'ten fazla davası halen devam ediyor.
"AIRBNB KİRALARI YÜKSELTİYOR"
Uber'in CEO'su Travis Kalanick "Her şeyi mükemmel yapamadık. Hatalarımız var" itirafını yaparken Airbnb de benzer yasal süreçlerden geçiyor. Birçok otelden daha ucuza ev rahatlığı imkânı veren Airbnb'nin turizm sektöründe giderek kendine yer açması bazı uzmanlara göre güvenlik sorunlarını da beraberinde getiriyor.
Yeni girişimleri takip eden 55 Capital'in stratejisti Max Wolff'a göre Airbnb'nin, daha fazla güven ve mahremiyet endişeleri taşıdığı için Uber'e göre daha dikkatli olması gerektiğini savunuyor. Ancak şirket, San Francisco'dan Berlin'e kadar birçok yasak ve kısıtlamalarla karşı karşıya.
Londra ve Amsterdam'da Airbnb evlerinde kalma süresine getirilecek yasal sınırlama gelecek yıl devreye girecek. Berlin'de ise Mayıs 2016'da geçen yasayla ev sahipleri sadece evinin bir odasını kiraya verebilecek ve aynı zamanda evde kendisi de yaşamaya devam edecek. . Düzenlemeyi ihlal edenler 100 bin euroya kadar para cezasına çarptırılacak.
Şirket, kira fiyatlarının son derece yüksek olduğu şehirlerde kiralık ev arayan halkın ve otellerin de kabusu oldu.
San Francisco ve New York'ta günlük/haftalık kiralamalardan aylık kiralamalara kıyasla daha fazla para kazanan ev sahipleri, bu işi düzenli bir ticari operasyon haline getirince, hem şehirde yaşamak için kiralık ev bulmak zorlaştı hem de vergi verilmediği için vergi kaybı başladı.
Farklı protestolara sahne olan New York'ta mahkeme, kısa dönem ev kiralayanlara ceza kesme kararı alırken, her iki şehirde de "tek ev, tek ev sahibi" uygulaması başladı.
Uzmanlara göre daha uzlaşmacı bir yaklaşıma sahip Airbnb'nin 2018'de halka açılacak olması Uber için de emsal olabilir. Çünkü potansiyel yatırımcılara hesap verme zorunluluğu, iş modellerindeki riski azaltmaya teşvik edebilir.
