BUSINESSHT
06 09 2017, 15:37 Güncelleme: 16:59
ABD'nin güneydoğu sahillerini vurarak, 60'dan fazla ölüme, altı günde 70 milyar dolardan fazla zarara yol açan Harvey Kasırgası, yeni yeni sakinleşirken Harvey'nin hemen ardından başlayan Irma Kasırgası, aynı bölge için daha büyük bir tehdit oluşturuyor.
Bugüne kadarki en kuvvetli kasırga olması beklenen Irma için birçok kentte olağanüstü hâl ilan edildi.
1. IRMA KASIRGASI NEDİR?
İsmini, Dünya Meteoroloji Örgütü'nün alfabetik sıraya göre erkek ve kadın isimlerinden oluşturduğu, altı yılda bir tekrar eden listeden alan Irma Kasırgası, 26 Ağustos'ta Batı Afrika başlayan oluşan tropik rüzgâr dalgasının sıcak su akıntılarıyla beslenerek büyümesiyle oluştu. Kasırga, 3 Eylül'de Karayip ülkesi Barbados'a ulaşırken, 4 Eylül'de en kuvvetli dördüncü seviyeye yükseldi.
2. NE KADAR GÜÇLÜ?
Dördüncü seviyeden 24 saat içerisinde beşinci kategoriye de yükseltilen Irma Kasırgası, saatte 297 kilometreye ulaşmış durumda. Gücünün en yüksek seviyesine çıktığı 1 Eylül'de Houston'un üçte birini sular altında bırakan Harvey Kasırgası, saatte 209 kilometreye kadar çıkmıştı.
Dördüncü kategori kasırga binaların zarar görmesi, ağaçların yerinden sökülmesi, su ve elektrik kesintisi, su baskınları ile yaşam koşullarının sürdürülemeyecek seviyeye ulaşması anlamına gelirken, beşinci kategori bunlara ek olarak karadan 16 kilometreye içeriye kadar tahliyeler, 3 metreye kadar yükseklikteki yapılarda önemli yıkımların yaşanması gibi riskleri kapsıyor. 1924 ve 2017 yılları arasında beşinci kategoride toplam 32 kasırga görüldü.
3. NERELER ETKİLENECEK?
Çarşamba günü Karayip Denizi'nin doğusundaki Barbuda Adası'na ulaşan Irma'nın perşembe günü Dominik Cumhuriyeti'nin kuzeyini ve Haiti'nin batısını, hafta sonunda da Küba ve ABD'nin Florida Eyaletinin güney kesimlerini etkilemesi bekleniyor. Irma'nın yolu üzerindeki Puerto Rico, Florida ve ABD Virjin Adaları'nda olağanüstü hâl ilan edildi.
Irma'nın doğusundan paralel bir yay çizerek ilerleyen Harvey ise en fazla Teksas Eyaleti'nin en büyük kenti Houston ve Louisiana Eyaleti'nin güneyini etkilemişti.
4 . MALİYETİ NE OLACAK?
Irma Kasırgası'nın rotası bile henüz tahminler seviyesindeyken kesin bir maliyet hesabı yapmak zor. Ancak en büyük geliri turizmden elde eden Karayipler'de en fazla endişeyi otelciler taşıyor. Florida'nın Karayip kıyılarındaki adaları yıllık 2,7 milyar dolar turizm gelirine sahipken, bu sektör toplam istihdamın da yüzde 54'ünü oluşturuyor.
Fiyatların etkilendiği diğer bir alan da sigorta şirketlerinin hisseleri. HCI Group, Universal Insurance Holdings ve Heritage Insurance Holdings gibi şirketlerin hisseleri yüzde 13 ila 16 değer kaybetti.
Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu'nun yayınladığı bir Michigan Üniversitesi araştırmasına göre Irma Kasırgası'nın bir sonucu da göçün artması olabilir. Orta Amerika'yı 1998'de vuran Mitch Kasırgası'nın referans gösterildiği araştırmaya göre 20 bin kişinin yaşamına, 1,5 milyon insanın evsiz kalmasına neden olan Mitch, Honduras'tan göçü üçe katlarken, Nikaragua'yı terk edenlerin sayısını yüzde 40 artırmıştı.
Irma'nın selefi Harvey'in hâlihazırda geride bıraktığı rakamlar ise oldukça korkutucu. Teksas Valisi Greg Abbott'ın zararı karşılamanın faturasının 150 ile 180 milyar dolar arasında olacağını söylerken, Başkan Donald Trump, Kongre'den Teksas için ilk etapta 8 milyar dolarlık bir ödeme talep etti.
Eğer bir ülke olsa, Polonya ve İsveç'i de geçerek dünyanın en büyük 23'ncü ekonomisi olabilecek Houston'ı vuran felaket, üçüncü çeyrekte ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılasını (GSYH) da etkileyebilir.
2005'te New Orleans'ı vuran 5 kategorisindeki Katrina Kasırgası'nın GSYH büyümesini yüzde 0,5 ile 0,75 arasında yavaşlatmıştı. Harvey'in etkilediği bölgelerin GSYH'nın dört ila beş kat daha büyük olduğu düşünüldüğünde, uzmanlara göre zarar daha fazla olabilir. Houston toplam GSYH'tan yüzde 3,5, istihdamdan yüzde 2,7 pay alırken, New Orleans için bu iki oran yüzde 0,7.
Harvey'in olumsuz etkilediği en önemli sektör ise enerji. Teksas, ABD'nin petrol ve doğalgaz endüstrisinin kalbini oluşturuyor. Fırtına nedeniyle bölgedeki birçok rafineride üretim durdu.
Meksika Körfezi'ndeki 737 petrol platformundan 105'inde üretime ara verildi. Bölgedeki petrol üretimi yüzde 22 düştü.
