BUSINESSHT
17 05 2017, 10:40 Güncelleme: 11:10
2008'de iflas eden, 2014'te yeniden iflasın eşiğine gelen ve yüzde 49'u Etihad'a satılan İtalya'nın bayrak taşıyıcı havayolu Alitalia'ya kayyum atanması, Avrupalı havayollarında bir süredir yaşanan finansal sıkıntıların son halkası oldu.
2016 raporunda Avrupalı havayollarının gelirlerinin yüksek regülasyon maliyetleri ve terör endişesi nedeniyle düştüğünü belirten Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) söz konusu havayolu şirketlerinde 2017 için vergi sonrası net kârın 5,6 milyar dolar gerileyeceğini öngörüyor. Gelirdeki düşüş beklentisi ise yüzde 1 seviyesinde.
ABD'nin Orta Doğu'da dokuz ülkeyi kapsayan "kabin bagajında laptop yasağı" uygulamasını Avrupa'ya yayma planı ise Avrupalı havacılık devlerinin küresel krizde başlayan yaprak dökümünü kolaylaştırmayacak gibi.
1) ALITALIA
1946'da kurulan İtalyan havacılık devi, bir süredir yaşadığı mâli sıkıntıları aşamayınca mayıs başında kayyum atama kararı aldı.
Alitalia'nın yüzde 51'lik hissesine sahip İtalyan CAI (Compagnia Aerea Italiana) holdingi ile yüzde 49'luk hisse sahibi Birleşik Arap Emirlikleri'nin bayrak taşıyıcısı Etihad Havayolları, şirketin mali sorunlarının çözümü için istihdam kesintilerini de içeren yeniden yapılandırma paketi üzerinde anlaşmıştı. Ancak geçen hafta Alitalia çalışanları arasında oylamaya sunulan paket reddedildi.
Bunun üzerine Alitalia Yönetim Kurulu, "hissedarların sermaye artırımı yapmasının ve kısa vadede alternatif bulunmasının mümkün olmaması nedeniyle olağanüstü yönetim ataması" kararı aldı.
İtalyan hükümeti, altı ay boyunca kayyum yönetimindeki şirketin faaliyetlerini sürdürmesini garantilemek için 600 milyon euro köprü kredi sağlayacak.
2) MACARİSTAN HAVAYOLLARI (MALEV)
1946'da kurulan Malev Macar Havayolları, 2007 yılındaki özelleştirmeyle Rus işadamı Boris Abrahamoviç'e satıldı. Ancak şirketin üç yılda milyonlarca dolar zarar etmesi üzerine hisselerin tamamı Rus banka Vnyesekonombank’a devredildi.
Rus banka, Malev’in sermaye artırımının yanı sıra borçların ödenmesine yanaşmayınca, Macar hükümeti devreye girdi ve şirketteki hissesini yüzde 95'e yükseltti.
Havayolu şirketi için kırılma noktası Avrupa Birliği'nin 2012'de aldığı karar oldu. AB Komisyonu'nun üye ülkelerin milli havayolu şirketlerine 2007-2010 arasında yaptığı yardımların geri ödenmesini talep etmesi üzerine 66 yıllık havayolu, 410 milyon dolarlık borcu ödemeyeceğini açıkladı ve iflasını açıkladı.
Malev'in operasyonlarına son vermesi sonrası, agresif fiyat rekabetiyle öne çıkan Ryanair, başkent Budapeşte'de kendine yeni bir merkez kurdu.
3) ÇEK HAVAYOLLARI
Küresel kriz sonrası mâli sıkıntıları 2009'da başlayan Çek Havayolları'nın imdadına Güney Kore merkezli Kore Havayolları koştu.
Koreli şirket, o dönem filosunu yarı yarıya azaltmak zorunda kalan Çek Havayolları'nın yüzde 44 hissesini 2015'te satın aldı.
Kore Havayolları Avrupa rotalarında başkent Prag'ı geçiş noktası olarak kullanırken, Çek Havayolları'nın uçaklarında Korece işaretler de bulunuyor.
4) OLYMPIC AIRLINES
1957'de kurulan, 1974'te devlete geçen Yunanistan'ın bayrak taşıyıcı havayolu şirketi Olympic Airlines, küresel krizden belini doğrultamayınca 2009'da özelleştirilerek Marfin Investment Grubu'na satıldı.
"Olympic Air" adını alan kuruluş, ekonomik durgunluk, yüksek yakıt fiyatları ve düşük yolcu sayısı nedeniyle zarar etti ve 2012'de en yakın rakibi Aegean Airlines ile birleşti. Aegean Airlines'ın Olympic Air'de yüzde 50 hissesi bulunuyor.
5) TAP PORTUGAL
2014'te 85 milyon euro zarar açıklayarak, 1 milyar dolarlık borca ulaşan Portekizli hava yolu şirketi TAP'ın (Transportes Aéreos Portugueses) yüzde 61'lik hissesi 2015'te alıcı buldu.
Devletin elindeki hisseler işadamları ABD'li David Neeleman ile Portekizli Humberto Pedrosa arasında paylaşıldı
Neeleman 1999’da Amerikalı ucuz tarifeli havayolu şirketi JetBlue’yu, 2008’de de Brezilyalı Azul havayollarını kurmuştu. Azul kısa sürede ülkenin en büyük üçüncü havayolu şirketine dönüştü.
2015'te 120 milyon dolara yakın kayıp yaşayan şirketin 2016'daki operasyon kârı oldukça düşük seviyede kaldı.
6) IBERIA HAVAYOLLARI
Küresel krizde çok yüksek oranda zarar eden İngiliz Havayolları (British Airways/BA) ve toplam işgücünün yüzde 22'sini kesmek zorunda kalan İspanyol Iberia, 2009'da güçlerini birleştirme kararı aldı. İki şirketin kurduğu TopCo adlı holdingte yüzde 55 hisse BA, kalanı da Iberia tarafından kontrol edilmeye başladı.
2011'de tamamlanan anlaşma ile finansal ve operasyonel merkez Londra'ya taşındı. Ancak şirket, vergisini avantaj sunması nedeniyle İspanya’da ödüyor.
BA'nın iştiraki International Airlines Group da İrlandalı havayolu şirketi Aer Lingus'u 2015'te satın aldı.
7) SWISSAIR VE AUSTRIAN AIRLINES
Alman havacılık devi Lufthansa, 2005'te yaptığı hamleyle, o dönem 1 milyar 300 milyon euro zarar açıklayan İsviçreli Swissair'ı satın aldı.
Lufthansa'nın sonraki satın alma hamlesi ise Avusturya Havayolları'ydı. Alman şirket, Viyana’dan Frankfurt, Münih, Stuttgart, Köln ve Brüksel’e yapacağı sefer sayılarını azaltmayı kabul ederek Avusturya Havayolları'nı 2009'da satın aldı.
