Erdoğan'ın Çin ziyareti

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Çarşamba günü başlayacak Çin ziyaretine 100'e yakın iş adamı eşilik edecek olsa da, görüşmelerde ticaretten çok güvenlik konularının ön plana çıkması bekleniyor.

Türkiye'yle arasındaki ticaret hacmi geçen sene 28,6 milyar dolar olarak gerçekleşen Çin, ülkenin Almanya ve Rusya'dan sonra en büyük üçüncü ticaret ortağı. Ancak ticaretin yönüne bakılıdığında bu ilişkinin büyük oranda Çin'in lehine olduğu görülüyor: Toplam hacmin çok büyük bir kısmını Çin'in çoğunluğu elektronik eşya, giysi ve ham maddeden oluşan toplam 24,9 milyar dolarlık ihracı oluşturuyor. Özellikle Türkiye'nin teknoloji ve kaynaklara olan ihtiyacı lişikinin tek taraflı büyümesine sebep oluyor. 

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu Asya Pasifik masası iş koordinatörü Volkan Yüzer, "Ticaret açığını kapatmak zor olsa da fark kapatılabilir. Daha da önemlisi, bu ziyaret Çinli yatırımcıyı Türkiye'ye çekmeyi amaçlıyor" diyor.

İşte Erdoğan'ın ziyareti sırasında görüşülmesi beklenen bazı önemli maddeler:

GÜNDEM SAVUNMA

İki ülke arasında gündemde olan en büyük proje füze savunma sistemleri. Ve her ne kadar bu konu hem ticaret hem güvenlikle ilgiliyse de ziyaretin genelinde ticaret savumanın gölgesinde kalacak gibi duruyor.

Türkiye 2013'te geçicı olarak China Precision Machinery Import-Export Corp. ile ülkenin alacağı füze sistemleri için 3,4 milyar dolarlık bir anlaşma imzalamıştı. Ancak hemen ardından NATO ülkelerinden gelen yoğun baskıyla anlaşma ertelendi.

Anlaşmanın ertelenmesiyle Çin sistemi yaklaşık en az 1 milyar dolar daha ucuz olsa da Türkiye ABD'li Raytheon ve Fransız-İtalyan ortaklığı Eurosam gibi şirketlerle görüşmelere devam ederek alternatif bir sistem için arayışlarını sürdürdü.

TÜSİAD Pekin ofisi temsilcisi Iraz Turhan, "Çin'deki Türk konsolosluğunun bildirdiğine göre, Türk hükümeti ABD, Avrupa ve Çin'den başka teklifleri değerlendiriyor. Türkiye'nin Çin sistemini alma konusunda emin olup olmadığını hala bilmiyoruz" dedi.

Ayrıca Çin'in kuzey batı bölgesinde yaşayan Uygur ve Müslümanlara uyguladığı baskılar ve Türkiye'nin Suriye'de IŞİD'e karşı başlatıığı saldırılarda gündemde yer kaplaması beklenen önemli savunma konuları olacak.

FİNANS İŞBİRLİĞİ

Yakın zamanda Çinli Industrial and Commercial Bank of China (ICBC), Tekstilbank'ın çoğunluk hisselerini devralarak satın almıştı. Bu işlemle Çin, İstanbul'da hem ikili ticareti destekleyecek hem de Xi'nin yuanın uluslararası dolaşımını artırma hedeflerine yardımcı olacak finansal bir kola sahip olmuş oldu.

İki ülkenin ilişki potansiyeli bununla da sınırlı değil. Çin ve Hong Kong’un en büyük liman işletmecisi China Merchants Grup Fiba Holding’in yüzde 65'ine sahip olduğu İstanbul Avcılar’daki üçüncü büyük limanı Kumport’un taliperi arasında. Yüzer'in verdiği bilgiye göre Fiba Holding'in Başkanı Hüsnü Özyeğin de Erdoğan'ın delegasyonunda yer alacak.

TİCARET

Türkiye 800 milyar dolarlık milli geliriyle geçen sene dünyada ilk 20 arasında olsa da ekonomisinin büyüklüğü hala Çin'in 10 trilyon dolarlık ekonomisinin yüzde 10'ununda daha az. Ancak satın alma gücü paritesine bakıldığında, ortalama bir Türk Çinliden daha zengin. Türkiye'de kişi başına düşen milli gelir geçen sene 19,600 dolarken, CIA raporlarına göre bu rakam Çin'de 12,900 dolar.

Türkiye'de işi bulunan pek çok Çinli şirket var. Örneğin, Huawei Technologies Türkiye'deki ofislerini Orta Asya ve Kafkaslardaki 11 ülke için bölgesel merkez olarak kullanıyor. Haier Electronics ise klimadan tıbbi cihazlara kadar birçok ürün satıyor.

Yüzer, "Türkiye'nin Çin'e ihraç edebileceği en büyük ürünün yemek" olduğunu söylüyor. Şu an için ihraç edilenler mermer ve bakır gibi materyeller.

ULAŞIM 

Türkiye'nin Çin demiryolu teknolojisi kullanımı ise daha az tartışmalı bir konu. Demiryolu araç üreticisi CRS Corp Türkiye'nin en büyük iki kenti İstanbul ile Ankara arasındaki yüksek hızlı demiryolu hattı inşası ihalesini kazanmıştı. Cumhurbaşkanı Xi ve başbakan Li Keqiang hem ülke içinde hem de yurt dışında demiryolu teknolojilerine çok önem veriyor. Rusya, Hindistan, Angola ve Peru'lu liderlerle görüşmeler yapıyor. Ulaşım hatları Çin'in özellikle modern İpek Yolu yaratması için büüyk önem arz ediyor.

TURİZM

Yılın ilk beş ayında ise Türkiye'ye gelen Çinli turist sayısı yüzde 48 artarak 106.000'e çıkmıştı.

Ancak Türkiye'nin daha fazla harcama yapabilecek Çinli turistleri ülkeye çekme çabaları İstanbul'daki Çin karşı gösterilerde bazı iş adamları ve turistlerin hedef gösterilmesinin ardından büyük darbe almıştı. Hatta Çin konsolosluğu Türkiye ziyareti konusunda vatandaşlarını uyarmak zorunda kalmıştı.

Turhan, "Turizm sektörünün Çin karşıtı gösterilerden etkilenmesini beklerdim. Fakat, birkaç hafta önce Türkiye'ye dönmek için bilet baktığımda, Türk Hava Yolları ve Güney Çin havayolu uçakları tamamen doluydu" dedi.