BLOOMBERG NEWS
20 04 2015, 10:19 Güncelleme: 13:58
2013 yılında, dönemin Fed Başkanı Ben Bernanke finansal kriz sonrası başlayan tahvil alım programını kısacağını açıkladığında küresel ekonomi taper tantrum* olarak nitelendirilen büyük bir endişe kriziyle sarsılmıştı.
Fed'in altı yıldan sonra faizleri ilk kez artıracağını açıklamasının ardından ülkeler şu sorunun cevabını merak ediyor: Fed tarafından önceden uyarılmış olmak, bu ekonomileri ikinci bir taper tantruma karşı daha korunmalı hale getirecek mi?
Geçen hafta Washington'daki IMF toplantılarında en öne çıkan konulardan biri buydu.
Ülkelerin en üst düzey finans yetkililerin bir çoğu Fed Başkanı Janet Yellen'ın faiz artırımı planlarına dair önceden işaret vermesine övgüler yağdırdılar. Ancak asıl test gelişmekte olan ülkelerin faiz artırımına ve sermaye çıkışlarına karşı yeterli önlem alıp almadığı. Bu konuda ne kadar başarılı oldukları küresel büyümenin ne kadar güçlü olacağını da belirleyecek.
ŞEFFAFLIK
Singapur Maliye Bakanı Tharman Shanmugaratham, “Fed seçeneklerini açıklamak için elinden geldiğince şeffaf olmaya gayret sarf ediyor. Ancak bu sakin bir çıkış olacak demek değil. Öyle ya da böyle bir takım sorunlar olacak” dedi.
Her ne kadar Yellen IMF bahar toplantılarında kamuoyuna açık bir konuşma yapmamış olsa da, yetkililer özel görüşmelerdeki mesajlarının iç rahatlatıcı olduğunu söyledi. Örneğin gazetecilere açıklama yapan Rusya Maliye Bakanı Anton Silunov Yellen'in G-20 yetkililerine, yapılacak herhangi bir faiz artırımının “şeffaf ve anlaşılabilir” olacağını söylediğini açıkladı.
En son Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin yüzde 71'i Fed'in faizleri, sıfıra yakın seviyelerden Eylül ayında yükselteceğini tahmin ediyor. Daha önce artırımın Haziran'da gelmesi bekleniyordu ancak zayıf gelen ABD ekonomik göstergeleri zamanlama beklentilerini ileri itti.
Yine Washington'da konuşan Hindistan Merkez Bankası Başkanı Raghuram Rajan, “Fed, sürecin ani değil, istikrarlı olacağı konusunda çok açık ve bence bu durumun herkesi sakinleştirmesi gerekiyor” dedi.
Malezya Merkez Bankası Başkanı Zeti Akhtar Aziz ise artırımdan sonra piyasaların daha bile sakin olabileceğini belirterek, “Bence faiz düzenlemesi gerçekleştiğinde, şartlar gerçekten dengelenecek” dedi.
Türkiye Başbakan Yardımcısı Ali Babacan'a göre bu güvenin önemli sebeplerinden birinin Yellen'in sıkılaşmanın ekonomik performans bağlı olduğu sinyalini vermesi. Babacan, Fed'in gelecek politika veya uygulamalar konusunda daha iyi iletişimde bulunduğuna yönelik konsensüs bulunduğunu belirtti.
Fed faiz artırımı özellikle gelişen ülkeler için büyük tehlike arz ediyor. Artırımın ardından yatırımcıların geçtiğimiz iki yıl içinde dolar borcu veya cari açık gibi kırılganlıklarını gidermek için yeterli adım atmayan gelişmekte olan ülkeleri hızla terk etmelerinden endişe ediliyor. Geçen yıl içinde yüzde 17 yükselen dolardaki artış, bu ülkeleri etkilemeye başladı bile.
1990'LAR KORKUSU
En büyük korku 1990'ların ortalarında yaşanan krizin tekrarlanması. O zaman da ABD para politikasının sıkılaşması ve dolardaki yükseliş küresel bir finansal krizi tetiklemiş ve Tayland, Güney Kore, Rusya ve Brezilya ekonomileri üzerinde ağır etki bırakmıştı. 2004'teki Fed faiz artırımları sırasında ise gelişen ülkeler daha sakin tepki vermişti.
Kırılganlıkların arttığının muhtemel işaretlerinden biri olarak IMF, 2007'den bu yana tüm gelişmekte olan ülkelerde borç stokunun büyümeyi geçtiğini söyledi. Bu ekonomilerdeki dolar cinsinden şirket borçları ise son beş yıl içinde üç kat artarak 1.4 trilyon dolar oldu.
Pavillion Global Markets tarafından bu ay yayınlanan bir rapora göre dış finansmandaki sıkıntılara karşı en büyük risk altındaki ülkeler Türkiye, Endonezya ve Brezilya. Montreal merkezli aracı firma, Macaristan, Brezilya, Türkiye ve Güney Afrika'nın hisse piyasalarında yabancı hisselerinin ciddi boyutlarda olduğunu vurguladı. Hindistan'ın ise geçtiğimiz yıllarda yaptığı ekonomik reformlar sayesinde riskler korunabileceği belirtiliyor.
Fed Başkan Yardımcısı Stanley Fischer, “Bir noktada, kendini yönetenler çok fazla sıkıntı yaşamazken, kıs vadeye odaklananların sorunları bir süre daha devam edecek” dedi.
*"Tapering" kelimesi piyasada Fed'in parasal gevşeme politikasını sıkılaştırması veya tahvil alımlarını azaltması anlamında kullanılıyor. "Taper tantrum" ise finansal piyasaların tapering dönemlerinde gösterdiği aşırı reaksiyonları tanımlıyor.
